انسان در آن دنيا آنچنان است كه اينجا خودش را بسازد ، اينجا اگر خودش را كامل بسازد آنجا كامل است ، اگر ناقص بسازد ناقص است ، اگر خودش را كور قرار بدهد آنجا كور است و اگر خودش را كر قرار بدهد آنجا كر است و اگر خودش را از صورت انسانيت خارج كرده باشد و به صورت‏ حيوانی از انواع حيوانات ديگر در آورده باشد ، در آنجا به صورت همان‏ حيوان محشور می‏شود . اين هم مسأله سوم ، يعنی رابطه و پيوستگی بسيار شديد ميان زندگی دنيا و زندگی آخرت ، كه فرمود : " « الدنيا مزرعة الاخرش » " (حديث نبوی ، كنوز الحقايق ، مناوی ، باب دال .  ) . تنها اين جمله نيست ، هزارها جمله [ هست ] ، اصلا هر چه‏ درباره معاد آمده در همين زمينه " « الدنيا مزرعة الاخرش » " آمده است‏ . اساسا نظام آنجا با نظام اينجا فرق می‏كند . اينجا نظام ما نظام اجتماعی‏ است ، به اين معنا كه افراد واقعا در سعادت و شقاوت يكديگر شريك و مؤثرند ، يعنی عمل خوب من می‏تواند شما را خوشبخت كند و عمل بد من تأثير دارد در بدبختی شما و افراد يك اجتماع سرنوشت‏ مشترك دارند . ولی در آنجا اصلا سرنوشت مشترك نيست ، اهل سعادت با هم‏اند و اهل شقاوت هم با هم ، ولی آن با هم بودن غير از اشتراك داشتن‏ در سعادت است ، اساسا اشتراكی در كار نيست ، هر كسی در وضع خودش هست‏ بدون آنكه تأثيری در وضع ديگری داشته باشد . اينها اموری است قطعی و مسلم و پيغمبران آمده‏اند برای اينكه مردم را به اين مطلب دعوت كنند ، مخصوصا اين قسمت اخير چون جنبه تربيتی‏ زيادتری دارد و بيشتر به مسأله دعوت مربوط است . ما می‏بينيم كه در درجه‏ اول قرآن و بعد ساير آثار دينی ما اصرار فراوانی روی اين مطلب دارند كه‏ آن دنيا دار الجزاء است ، خانه پاداش و خانه كيفر است ، پس شما مراقب عمل خودتان در اينجا باشيد . حتی قرآن تعبيری دارد كه عده‏ای اين‏ تعبير را حمل بر هيچ گونه مجاز گويی نمی‏كنند و عين حقيقت می‏دانند . تعبير اين است كه قرآن می‏گويد آنچه كه شما در اين دنيا عمل می‏كنيد ، عمل‏ شما پيش فرستاده شما به دنيای ديگر است . عده‏ای می‏گويند اين تعبير بلاغتی است ، تعبير مجازی است ، عمل ما كه آنجا فرستاده نمی‏شود ، عمل من‏ يعنی كار ، اين كار يك حركت است و اين حركت هم همين جا فانی و تمام‏ می‏شود . ولی عده‏ای معتقدند كه هر چه در اين دنيا پيدا بشود ، صورتی در دنيای ديگر پيدا می‏كند كه همين خودش يك حقيقتی در دنيای ديگر پيدا می‏كند و اين تعبير قرآن راست است كه هر چه ما در اينجا عمل می‏كنيم چيزی‏ در آن دنيا ايجاد كرده‏ايم ، پس چيزی را از اين دنيا به آن دنيا فرستاده‏ايم .